Eindelijk is er het lang verwachte boek over het 7E-model: Effectief gedrag veranderen met het 7E-model door Fran Bambust. Zij voorspelde afgelopen juni tijdens de presentatie dat onze boeken ezelsoren zouden krijgen en er na een jaar vreselijk beduimeld uit zouden zien. Is dat zo? We bespraken het boek met de leesclub van de linkedingroep Communicatie en gedrag. Onze conclusie: véél maar toch heel bruikbaar.
Het boek is bedoeld als hulpmiddel bij het ontwikkelen van je strategie om gedrag van bijvoorbeeld burgers te veranderen en geschreven vanuit het perspectief van de (Belgische) overheid.
Het 7E-model is heel in het kort een stappenplan met 7 ‘hefbomen’ die – in de juiste combinatie – helpen om gedrag van mensen een duwtje in de gewenste richting te geven. Het model in beeld:
Veel
Wat vond de leesclub? ‘Het ging me duizelen.’ Was het commentaar van één van de leden. Dat konden we ons goed voorstellen. Er staat heel veel in het boek. Veel rijtjes, termen die erg op elkaar lijken. 7 keer E heeft daarmee ook een nadeel: makkelijk te onthouden of juist niet? Het model vraagt veel van de gebruiker, zeker als dat een beginner in de gedragsmaterie is.
We hadden ook wel het gevoel dat dit model vooral zinvol is voor grote projecten. Wat doe je met kleine en simpele beleidsopgaven? Zou een verkorte versie dan niet voldoende zijn? Met een compact overzicht van de meest fundamentele gedragsinzichten?
Houvast
Enfin, papier is geduldig, de praktijk grillig en complex, dus een handvat en een beetje structuur is best prettig. En toch ook wel heel fijn dat alle belangrijke theorie terug te vinden is in de beschrijving van de 7 E’s. Het boek geeft daarmee meer praktisch houvast dan bijvoorbeeld het boek Nieuwe aanpak in overheidscommunicatie van Bert Pol en Christine Swankhuisen (wat overigens een uitstekend boek is!).
En laten we wél wezen, ook als je andere modellen en stappenplannen bekijkt is het altijd veel. Gedrag is gewoon complex en je moet een boel weten om er echt mee uit de voeten te kunnen.
Ladder
Het rijtje dat het meest gewaardeerd werd door de leesclub was de ladder. Waar staat de doelgroep op de ladder is misschien wel de belangrijkste vraag die je je moet stellen als je een pakket interventies ontwerpt (zie het model hierboven) De ladder is veel gedifferentieerder dan het veel gebruikte onderscheid tussen gepland – automatisch dat in werkelijkheid nooit zo scherp is.
Zelf had ik moeite om de ladder niet als ladder te zien waarvan je alle treden moeten gebruiken. Voor veel gedrag hoef je helemaal niet na te denken, denk maar aan de nudge in de pispot of de voetstappen naar de trap. Hoewel Fran Bambust benadrukt dat je gerust treden kunt overslaan, blijft dat toch een instinker. Misschien is de beeldspraak van een ladder niet helemaal gelukkig gekozen.
De leesclub had nog als kanttekening dat het vaak lastig is om te achterhalen waar de doelgroep precies staat, zeker als het budget niet toereikend is om dit te onderzoeken. Maar als je een pakket van interventies ontwikkelt voor iedere trede van de ladder zit je altijd wel goed. In de praktijk zijn er op trede wel delen van de doelgroep te vinden.
Verhalend
Het boek bevat veel E’s en ook veel tekst die, met z’n Vlaamse inslag, voor ons Nederlanders best wel eens lastig lezen was. Even wennen aan het jargon en de zinsconstructies dus.
Toch waren we allemaal erg te spreken over de verhalende schrijfstijl van Fran Bambust met fijne oneliners, mooie plaatjes en mooie citaten. Het boek staat vol met voorbeelden uit de praktijk wat het erg concreet maakt. Misschien in een volgende versie nog wat van de leuke experimenten uit de wetenschap om een snufje autoriteit toe te voegen?
Al met al
De boekenclub was al met al heel blij met het boek: een handig en gedegen naslagwerk, een check of je wel goed bezig bent met je strategie, een fijn houvast. Ik vermoed dat onze boeken ezelsoren krijgen.