Zelfredzaamheid is wat de klok slaat en ook cliënte Bep moet eraan geloven. Als zij steeds in haar stoel blijft zitten, zijn er straks zwaardere zorgtrajecten nodig en dat is wat de zorg- en welzijnssector graag wil voorkomen. Geen sinecure, want Bep moet haar gewoontes veranderen en gewoontegedrag is moeilijk te doorbreken. Maar grootschalig onderzoek van het Behavioural Insights Team (BIT) uit Groot Brittannië biedt perspectieven.

Ook de Britten willen meer zelfredzaamheid bij hun burgers. Het onderzoek van het BIT is gericht op de praktijk en geeft heel bruikbare tips over hoe je mensen als Bep in actie kunt brengen. In het rapport ‘Making the change’ noemt het BIT de vijf belangrijkste en tegelijk goed beïnvloedbare gedragsfactoren. In dit blog bespreek ik de ‘groei-mindset’ en ‘vertrouwen in eigen kunnen’.

Wie is Bep?

Bep is een vereenvoudiging van de werkelijkheid. Er zijn vele Beps in soorten en maten. Onze Bep is begin 80, woont alleen en heeft de puf niet meer om naar buiten te gaan. Ze heeft diabetes, is stram en te zwaar en zit het liefst hele dagen in haar stoel. Veel aanloop heeft ze niet, dus ook eenzaamheid ligt op de loer. Bep zou meer moeten bewegen en onder de mensen moeten komen. Hoe krijgen we haar zover dat ze iedere dag even een blokje om gaat en het nuttige met het aangename combineert door even koffie te drinken in het buurthuis of bij een vriendin?

Groei-mindset

Amerikaanse onderzoekster Carol Dweck is zo langzamerhand ook hier een bekende door haar boek Mindset; de weg naar een succesvol leven. Zij propageert dat volwassenen en kinderen enorm veel beter presteren als ze een groei-mindset hebben. Dit komt er op neer dat ze de basishouding hebben dat ze alles kunnen leren. Het is dus niet: ik kan dit niet, maar: ik kan dit nog niet.

Niet alleen Bep heeft die mindset nodig, ook de hulpverlener. Het is niet meer de alleswetende dokter, psycholoog of maatschappelijk werker, maar juist een hulpverlener die uitstraalt dat hij of zij vertrouwen heeft in de mogelijkheden van Bep.

Met een relatief kleine inspanning kun je de groei-mindset aanleren. Uit onderzoek blijkt dat hulpverleners al heel anders met hun cliënten omgaan na een workshop van anderhalf uur.

Vertrouwen in eigen kunnen

In het verlengde van de groei-mindset ligt vertrouwen in eigen kunnen. Dit vertrouwen kun je op meerdere manieren vergroten en één daarvan is het opbouwen van het gewenste gedrag in kleine stapjes. Bep begint daarom met één keer per week een kleine wandelingetje. Als ze merkt dat ze dat prima aankan, is de stap naar vaker en langer maar klein. Als ze ook nog door een vriendin wordt opgehaald is het nog makkelijker, maar daar kom ik in een volgend blog op terug.

Ook met slimme communicatie kun je het vertrouwen van Bep opbouwen, want het blijkt dat zij ook van anderen leert. Als zij ziet dat Marja (85) dagelijks een half uur wandelt, is de kans groot dat ze zich zelf ook in staat voelt om dat te doen. Het gebruik van rolmodellen in folders en filmpjes zie je vaak. Het luistert wel nauw. De rolmodellen moeten goed aansluiten bij de leefwereld van Bep. Zij moet natuurlijk niet ontmoedigd worden.

Is dat alles?

Het BIT noemt nog vier andere gedragsfactoren die grote invloed hebben op het gedrag van Bep. Daarover schrijf ik mijn volgende blogs.